โลกศาสตร์ของชาวกรีกและโรมัน Greek&Roman cosmology

การกำเนิดโลก

ตามเทวนิยายของกรีก เล่าว่าในความมืดที่ว่างเปล่าแห่งจักรวาลปรากฎมีเทพแห่งความสับสนวุ่นวายเค-ออซ (หรือ คา-ออซ Chaos) เกิดขึ้นเป็นเหมือนไข่ที่อยู่ในครรภ์ของความว่างเปล่าจึงกล่าวได้ว่าในยุคแรกก็มีผู้มีความเห็นว่าเค-ออซ คือเทพี เพราะเมื่อไข่แตกออกด้านบนก็กลายเป็นสวรรค์ด้านล่างก็กลายเป็นพื้นพิภพ แล้วมีเทพรุ่นแรก ๆ เกิดขึ้นได้แก่ เทพีแห่งกลางคืนไนซ์ (Nyz) เทพแห่งความมืดเอเรบุซ (Erebus) พระแม่ธรณีไกอา (Gaia) ขุมนรกทาร์ทารัส (Tartarus) และกามเทพอีโรส (Eros สมัยหลังว่าเป็นบุตรแห่งวีนัส) 

แต่สมัยต่อมาที่มีการสร้างบุคลิกภาพให้พระเจ้าเหมือนมนุษย์จึงตำนานกรีกจึงจัดใหม่ว่า เค-ออซคือเทพองค์แรกสมรสกับเทพีแห่งกลางคืนนิกซ์ (Nyz)/นอกซ์ (Nox) ลูกสาวตนเอง แล้วให้กำเนิดเทพแห่งความมืดหรือหมอกควันเอรีบัซ (Erebus) ซึ่งต่อมาเคออซถูกเอรีบัซขับไล่ไป แล้วเอรีบัสก็ได้แต่งงานกับแม่ตัวเองคือเทพีแห่งกลางคืนนิกซ์ (Nyz)/นอกซ์ (Nox) แล้วให้กำเนิดเทพีแห่งความริษยาเอริซ (Eres) เทพแห่งท้องฟ้าโปร่งเหนือโลก อีเธอร์ (Aether) และเทพีแห่งกลางวันเฮเมอร่า (Hemera) 

ต่อมาอีเธอร์และเฮเมอร่าก็ขับได้พ่อแม่ตนเองไปแล้วขึ้นเป็นใหญ่แล้วก็ให้กำเนิด พระแม่ธรณีไกอา (Gaia) ขุมนรกทาร์ทารัส (Tartarus) เทพแห่งทะเลพอนทัส (Pontus) และกามเทพอีโรส (Eros)  

ต่อมาอีเธอร์ได้กับไกอา (ลูกตนเอง) หรือ นิกซ์ (แม่ตนเอง) แล้วแต่ตำนาน ให้กำเนิดเทพแห่งท้องฟ้าและสวรรค์ ยูเรนัส (Uranus) ซึ่งยูเรนัสก็ได้ขับไล่เทพอีเธอร์และเฮเมอร่าไป แล้วก็แต่งงานกับแม่ตนเองพระแม่ธรณีไกอา (เช่นเดียวกับพอนทัสลูกของอีเธอร์ที่แต่งกับไกอาแม่ของตนเอง แล้วให้กำเนิดเทพประจำทะเลต่าง ๆ) 

ยูเรนัสและไกอา ให้กำเนิดเทพอสูรไททัน (เพราะเป็นศัตรูกับเทพปัจจุบัน) แต่ลูก ๆ พวกไททันตัวใหญ่น่าเกลียดเทพยูเรนัสจึงได้จับไปขังไว้ที่ใต้โลกหรือทาร์ทารัส ที่เป็นเสมือนท้องของไกอา ทำให้ไกอาเจ็บปวดเพราะยิ่งนับวันลูก ๆ ก็จะยิ่งมีมากขึ้น จึงได้ขออาสาจากลูก ๆ ทั้ง 12 ตนให้ไปปราบพ่อ ซึ่งลูกคนเล็กคือเทพแห่งกาลเวลาโครนัส (Cronus หรือ Kronus พระเสาร์รับอาสา) นางจึงให้เคียวไปเป็นอาวุธ ในขณะที่เทพยูเรนัสหลับอยู่ ลูกชายคือพระเสาร์โครนัส จึงใช้เคียวตัดเจ้าโลกของพ่อแล้วโยนลงไปในทะเล ทำให้สวรรค์และพื้นดินไม่ได้ติดกันอีก แล้วขับไล่พ่อไป เทพยูเรนัสจึงสาปแช่งให้พระเสาร์โครนัสซึ่งแย่งบัลลังก์เทพไปว่า สักวันลูกของโครนัสก็ต้องแย่งบัลลังก์ของพ่อตนเอง เช่นเดียวกับที่โครนัสทำกับยูเรนัสที่เป็นพ่อของตน (คำสาป? นึกว่าเป็นประเพณีประจำตระกูล) ส่วนเจ้าโลกของพ่อคือเทพยูเรนัสที่ตกลงไปในทะเลก็กำเนิดเป็นเทพีแห่งความงามอโฟรไดท์ (Aphrodite หรือวีนัสในชื่อโรมัน)

ความเชื่อเรื่องจักรวาลและโลก

โคนัสหรือพระเสาร์กรีกได้ครองสวรรค์และก็ได้แต่งงานกับพี่สาวคือเรอา (Rhea) เทพมารดาแห่งเขาโอลิมปัส (Olympus) แล้วให้กำเนิดเทพต่าง ๆ ได้แก่ พญายมเฮดีส  เจ้าสมุทรโปไซดอน เทพีแห่งธันยาหารและฤดูกาลดีเมเทอร์ (Demether) เทพีแห่งการแต่งงานและครอบครัวเฮร่า เทพีพรหมจรรย์แห่งไฟศักดิ์สิทธิ์และสุขภาพเฮสเตีย (Hestia) ซึ่งทั้งหมดถูกโครนัสกลืนเข้าไปไว้ในท้องของตนเอง ยกเว้นลูกชายคนสุดท้ายคือเทพสายฟ้าซุส (Zeus) ซึ่งเทพีเรอาเปลี่ยนกับหินส่งไปให้โครนัสกินแทน แล้วเอาซุสไปฝากให้นางอัปสรทะเล (Nymph) กลุ่มรีเนียดทั้ง 50 นางลูกเฒ่าแห่งทะเลนีรูส (Nereus ซึ่งนีรูสก็เป็นบุตรชายของเทพพอนทัสและแม่ธรณีไกอา) เลี้ยงดู 

เมื่อเทพซุสโตขึ้นก็ขึ้นไปโคนอำนาจโครนัสตามคำสาป แล้วก็บังคับให้โครนัสคายลูก ๆ ที่กลืนเข้าไปทั้งหมดออกมาแล้วจับพวกยักษ์ไททันทั้งหมดไปขังไว้ในคุกที่ทาร์ทารัส จากนั้นให้โปรเซดอนไปครองมหาสมุทร ฮาดีสไปครองนรก ส่วนซุสครองสวรรค์และโลกมนุษย์

และด้วยความเจ้าชูของซุส และเทพเจ้าทั้งหลายก็ทำให้กำเนิดดวงดาว ดาราจักร เทพชั้นรอง วีรบุรุษ ที่ต่อสู้กับอมนุษย์ต่าง ๆ ในตำนานกรีก ที่บางตนก็เกิดจากคำสาปของเทพเจ้า บางตนก็เป็นลูกของพญาอสูร (พญาอสูรไทฟอน และมารดาอสูรอิคิดนาซึ่งเป็นลูกของพระแม่ธรณีไกอากับอสูรทาร์ทารัส {ขุมนรกกรีกที่ลึกที่สุดไว้ขังยักษ์ไททัน} ที่เกิดหลังจากที่จอมเทพซุสได้บัลลังก์เทพ) และบางตนก็เป็นลูกที่ชั่วร้ายของเทพเจ้ากรีก ฯลฯ ซึ่งโดยสรุปแล้วการมองโลกจักรวาลโบราณของกรีก

การแบ่งจักรวาลออกเป็นภพต่าง ๆ

1) เทือกเขาโอลิมปัส ปกครองโดยเทพซุส
2) ท้องฟ้าที่อยู่ของดาราจักร ปกครองโดยเทพทั้งหลาย ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์โดยอยู่ใต้อำนาจของเทพซุส
3) พิภพที่อยู่ของมนุษย์ ปกครองโดยไกอาซึ่งอยู่ใต้อำนาจของเทพซุส (บางตำนานว่าพระธรณีไกอานอกจากจะเป็นย่าทวดแล้วยังได้เป็นชายาตนหนึ่งของซุสด้วย)
4) ทะเลและมหาสมุทรที่อยู่ของอมนุษย์ อสุรกายต่าง ๆ ที่เป็นลูกหลานของเทพโปรไซดอน แม่มดทะเล อสูรต้องสาป ปกครองโดยเทพโปรไซดอน หรือเทพประจำสมุทรรุ่นก่อน

5) นรกโลกของคนตาย ปกครองโดยเฮดีส และเทพีแห่งฤดูใบไม้ผลิราชินีนรกเพอร์เซโฟนี (ลูกสาวของเทพีแห่งการเก็บเกี่ยว และฤดูกาลดีเมเทอร์ กับจอมเทพซุส ที่ถูกลุงของตนเองลักพาไปเป็นภรรยา)
6) ทาร์ทารัส (นรกขุมที่ลึกที่สุดที่ขังยักษ์ไททัน) ปกครองโดยทาร์ทารัส

Refer to:https://store.veritablehokum.com/collections/posters/products/the-greek-god-family-tree

Refer to: https://store.veritablehokum.com/products/the-roman-god-family-tree

Refer to:  https://jennafowlerart.net/tag/heros-journey/

เปรียบเทียบเทพกรีกกับโรมัน

No.	Greek	Roman	Their roles
1.	Zeus	Jupiter	เทพสายฟ้า และมหาเทพสูงสุด
2.	Hera	Juno	ราชินีแห่งปวงเทพ
3.	Ares	Mars	พระอังคารเทพแห่งสงคราม
4.	Aphorodite	Venus	พระศุกร์เทพแห่งความรัก
5.	Artemis	Diana	พระจันทร์เทพแห่งการล่าสัตว์
6.	Poseidon	Nepturn	พระสมุทรเทพแห่งการประมง
7.	Athena	Minerva	เทพธิดาแห่งปัญญาและชัยชนะ
8.	Hephaestus	Vulcan	พระวิศวกรและนายช่างเหล็กแห่งปวงเทพ
9.	Dionysus	Bacchus	เทพแห่งเหล้าองุ่น
10.	Hestia	Vesta	เทวีพรหมจรรย์เทพแห่งสุขภาพและไฟศักดิ์สิทธิ์
11.	Cronus	Saturn	พระเสาร์เทพแห่งกาลเวลา
12.	Demeter	Ceres	เทวีแห่งการเกษตร ฤดูกาล