ปมจิตใต้สำนึก Complexes

     😈ปมจิตใต้สำนึก Complexes คืออารมณ์ ความรู้สึก ความทรางจำ และความปรารถนาในเวลาที่บุคคลต่าง ๆ อยู่ในภาวะจิตใต้สำนึกที่ไม่รู้สึกตน ซึ่งมักจะถูกอ้างถึงโดยนักจิตวิเคราะห์เช่น ซิกมันด์ ฟรอยด์ และคาร์ล จุง โดยปมต่าง ๆ ที่เป็นที่รู้จักกันดีมักมาจากชื่อตัวละครในตำนานกรีกและวรรณคดีคลาสสิก เช่น

1. ปมปิตุฆาต หรืออีดิปุส (Oedipus complex) คือปมเกลียดพ่อของบุรุษ มองว่าบิดาของตนคือคู่แข่ง และมีความรักเทิดทูนแม่ของตนเอง

2. ปมมาตุฆาต หรืออีเล็คต้า (Electra complex) คือปมเกลียดแม่ของสตรี มองว่าแม่ของตนคือคู่แข่ง และมีความรักเทิดทูนพ่อของตนเอง

3. ปมดอนฆวน (Don Juan complex) ดอนฆวน/ดอนฮวน (Don Juan ในสำเนียงสเปนไม่ออกเสียงตัว J สัทอักษร doŋˈxwan) หรือ ดอนโจวันนี (Don Giovanni ในภาษาอิตาลี) คือตัวละครในวรรณคดียุคคริสตวรรษที่ 18 ซึ่งปมดอนฆวนคือปมนิสัยของชายเสเพลที่มักมากในกามารมณ์ มีความต้องการทางเพศกับสตรีทุกวัย ทุก ๆ ที่ แม้ว่าจะเป็นสิ่งผิดศิลธรรม และการพนันต่าง ๆ จนสุดท้ายกลายเป็นฆาตกร และก็ตายลงก่อนวัยอันสมควรด้วยกรรมของเขาเอง ซึ่งละครเรื่องนี้บางสำนวนว่าเมื่อเขาตายไปพระเจ้าจะให้อภัยบาปของเขาและช่วยให้เขาไปสวรรค์ แต่เขาปฎิเสธและเลือกที่จะไปนรกด้วยตัวของเขาเอง

4. ปมแม่พระมาดอนน่า กับหญิงโสเภณี (Madonna–whore complex) คือปมนิสัยของชายที่สร้างภาพลักษณ์ของสตรีสองแบบในใจของตนเอง คือภาพลักษณ์ของสตรีตนแบบที่เป็นแบบฉบับที่ดีอย่างพระแม่มารีย์ กับภาพลักษณ์ของสตรีที่ต้อยต่ำเช่นหญิงโสเภณี โดยชายที่มีปมนี้มักจะมีเพศสัมพันธ์ได้กับสตรีที่ด้อยกว่าที่ถูกเหยียดในจิตใต้สำนึกว่าเป็นหญิงต้อยต่ำหรือโสเภณี และแอบเทิดทูนสตรีต้นแบบที่เป็นบุคคลที่มีอยู่จริงหรือเป็นเพียงบุคคลในอุดมคติที่เขาเอื้อมไปไม่ถึง ทำให้เขาไม่สามารถมีความรักที่ยั่งยืนกับใครได้ยั่งยืนหรือยาวนาน โดยถือว่าปมนี้พัฒนาขึ้นมาจากปมอีดิปุส  ที่บุตรชายผิดหวังในผู้เป็นแม่ หรือยึดติดกับแม่มากเกินไป

5. ปมโจคาสตา (Jocasta complex) คือปมพิศวาสลูกชายตนเองของแม่บังเกิดเกล้า เช่นนางโจคาสตาแต่งงานกับอีดิปุส (ลูกชายของตนเอง)

6. ปมเพียดรา (Phaedra complex) คือปมพิศวาสลูกเลี้ยงของแม่บุญธรรม เช่นเดียวกับเพียดราชายาของกษัตริย์เทเซอุส Theseus หลงรักลูกของเทซิอุสคือ ฮิปโปลีตุส Hippolytus (ลูกชายของนางฮิปโปลีต้า Hippolyta)

7. ปมเพียตอน (Phaeton complex) คือปมอยากดีอยากเด่นในบุรุษหรือสตรี มีทะเยียนทะยานในอำนาจ เนื่องจากขาดความรัก ได้รับความกระทบกระเทือนทางจิตใจ หรือสูญเสียบิดาหรือมารดาในวัยเด็ก เหมือนเพียตอนลูกของสุริยะเทพบุตรกรีก เฮริออส Helios ขอยืมรถม้าพระอาทิตย์มาขับเพื่ออวดให้เพื่อนรู้ว่าตนเป็นลูกพระอาทิตย์จริง ๆ แต่ควบคุมรถไม่ได้จนรถม้าตกลงไปในโลกมนุษย์จนเกิดทะเลทรายซาฮาร่าซึ่งเป็นทะเลทรายที่ใหญ่ที่สุดในโลก เนื่องจากบุตร (ชาย-หญิง) มีพ่อที่ดีเลิศเกินไปและพยายามจะได้รับการยอมรับจากผู้เป็นพ่อ

8. ปมไลอัส (Laius complex) คือปมกลัวทายาทของตนเองทั้งในบุรุษและสตรี เช่นกษัตริย์ไลอัส พ่อของอีดิปุสหวาดกลัวว่าลูกชายจะฆ่าตนเอง เห็นลูกหลานเป็นศัตรู กลัวว่าอำนาจของตนจะถูกช่วงชิงจากลูก ผู้ที่มีปมนี้มากอาจจะเกลียดชังหรือฆ่าลูกตนเองได้ (ปมนี้ตรงกันข้ามกับปมรีอา Rhea complex ซึ่งเป็นแม่ของเทพซุส Zeus ที่ปกป้องลูกจากการถูกฆ่าจากโครนอส Cronus ผู้เป็นพ่อ เช่นเดียวกับแม่ของทรพีในวรรณคดีไทยเรื่องรามเกียรติ์) ส่วนกรณีที่แม่ฆ่าลูกของตนเองเรียกว่า ปมเมเดีย (Medea complex) เช่นเดียวกับนางเมเดียฆ่าลูก ๆ ของนางกับเจสันวีรบุรุษกรีกแล้วหนีไปแต่งงานใหม่ เพราะโกรธที่เจสันนอกใจนาง อย่างไรก็ตามการฆ่าลูกขอบตนเองของผู้เป็นแม่อาจจะไม่ได้เกิดจากความเกลียดชังพ่อของเด็กแต่อาจจะเกิดจากการพยายามปกป้องลูก คือไม่อยากจะให้ใครทำร้ายลูกของตนเองมีอยู่ในสัญชาตญาณของสัตว์เช่นแม่หนูที่ฆ่าลูกของตนเองเพราะความเครียด

9. ปมอะโดนีส (Adonis complex) คือปมอยากหล่อของบุรุษ ให้เหมือนอะโดนีสบุรุษที่หล่อที่สุดในตำนานกรีกจนวีนัสเทพีแห่งความงามหลงรัก เนื่องจากความไม่พอใจในรูปร่างของตนเองที่ไม่ได้เป็นไปตามสมัยนิยม ทำให้อาจจะอยากสร้างกล้ามเนื้อที่มากเกินไปของโรคจิตไบกอร์เร็กเซ็ย Bigorexia หรือ มุสเคิล ไดสโมรเฟีย Muscle Dysmorphia เพราะที่คิดว่าตนเองตัวเล็กเกินไปหรือมีรูปร่างที่ไม่กำยำล่ำสัน ดูแข็งแรง หรือมีกล้ามเนื้อมากเพียงพอ ซึ่งเป็นโรคจิตชนิดหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มของโรคจิตที่เกิดจากความไม่พึงพอใจในรูปร่างของตนเอง โดยมักจะเกิดในผู้ชายวัยรุ่นหรือวัยกลางคน (ของไทยน่าจะเป็นความปรารถนาที่จะเพิ่มขนาดองคชาติของตนเองที่ไปฉีดสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ จนของตนเองเน่าตามข่าวในอดีต ส่วนความปรารถนาที่จะสวยงามในสตรี คือปมอโพรไดท์/วีนัส aphrodite/Venus complex อย่างนิทานไทยเรื่องนางแก้วหน้าม้า โดยปมอโพรไดท์อาจจะเป็นสาเหตุหนึ่งของโรคโบลิเมีย (Bulimia) ของสตรีผู้อดอาหารจนมากเกินไป  เพราะค่านิยมว่าสตรีงามต้องผอม)

10. ปมนะโปเลียน (Napoleon complex) คือปมด้อยของบุรุษร่างเตี้ย ไม่หล่อหรืออัปลักษณ์ ที่มีความทะยานอยากทางสังคม วัตถุ สิ่งของ คู่ครอง หน้าที่การงานต่าง ๆ มาชดเชยปมด้อยของตนเอง (ไม่ใช่การปรับปรุงรูปร่างของตนเองอย่างปมอะโดนีส)

11. ปมโลลิตา (Lolita complex) คือปมเฒ่าหัวงูที่มีความพิศวาสหลงไหลในเด็กผู้หญิงอายุน้อยมากกว่ามาก มาจากหนังสือชื่อ โลลิตา ของ วลาดิมีร์ นาโบคอฟ มีเนื้อหาเกี่ยวกับชายที่อายุสูงกว่ามาก มีความรู้สึกเสน่หากับเด็กผู้หญิงอายุเพียง 12 ปี

12. ปมเมดูซ่า (Medusa complex) คืออาการปิดกันอารมณ์และความรู้สึกเหมือนถูกทำให้กลายเป็นหิน ไม่รับรู้สิ่งใด ด้วยภาวะตึงเคลียดจากผู้มีอำนาจเหนือกว่า หรือถูกรบเร้าจากผู้ปกครอง เป็นอาการปกป้องตนเองแบบหนึ่งที่เหมือนกับถูกปีศาจในตำนานกรีกเมดูซ่าทำให้กลายเป็นหินชั่วขณะ อาจจะเกิดจากการหวาดกลัวพ่อแม่ที่เข้มงวดมาก ๆ ในวัยเด็ก (แค่มองก็กลัวแล้ว)

13. ปมโอฟีเลีย (Ophelia complex) คืออาการละทิ้งตนเองเหมือนกับการปล่อยให้ตัวเองจมลงไปน้ำเหมือนตัวละครโอเพียเลียของเชคสเปียร์ อาจจะเกิดจากการผิดหวัง และเสียใจอย่างรุ่นแรงในวัยเด็ก

14. ปมเมซซีอาห์ A messiah complex (Christ complex or savior complex) คือเป็นสภาวะของจิตใจที่บุคคลสำคัญตัวผิดมีความเชื่อว่าพวกเขาถูกกำหนดให้เป็นผู้ช่วยให้รอด พบในผู้ที่อ้างตนเป็นศาสดาของลัทธิใหม่ต่าง ๆ ในไทยเทียบได้กับพวกมีองค์และอาชีพทรงเจ้าเข้าผีทั้งหลาย

15. ปมมาร์เตอร์/ทรมานตน (Martyr complex) คือปมเปลี่ยนตนเองจากเหยื่อเป็นผู้เสียสละ เป็นอาการปกป้องตนเอง หรือหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ (จากคนผิดเป็นผู้เสียสละ) ผู้มีอาการแบบนี้หนักมากอาจจะกลายเป็นเหยื่อ บ้างครั้งจึงจัดเป็นปมของเหยื่อ victim complex

16. ปมซินเดอร์เรลล่า (Cinderella complex) คือปมที่ปรารถนาจะได้รับการดูแลจากผู้อื่น ปมนี้จะยิ่งมีมากอย่างเด่นชัดในวัยชรา

17. ปมโยนาห์ (Jonah complex) คือปมกลัวเป็นบุคคลที่โดดเด่น หรือประสบความสำเร็จ หรือการใช้ศักยภาพสูงสุดของตนเอง อาจจะเป็นการตระหนักถึงศักยภาพของตนเองตามความเป็นจริง แต่ถ้ามีมากเกินไปก็จะขัดขวางการประสบความสำเร็จในชีวิตของตนเอง

18. ปมข้าคือพระเจ้า (God complex) คือปมที่คิดว่าตนเองคือศูนย์กลางของทุกอย่าง และไม่ยอมรับความผิดพลาดหรือข้อบกพร่องของตนเอง

19. ปมซุปเปอร์แมน (Superman complex) คือปมที่ไม่ยอมรับในความไม่สมบูรณ์พร้อมและศักยภาพของผู้อื่น อาจจะมีแนวคิดแบบซาดิสต์ ยืนมองผู้อื่นถูกลงโทษซ้ำแล้วซ้ำอีก ในขณะที่ตนเองอยู่ในที่ปลอดภัย

20. ปมวีรบุรุษ (Hero complex) คือการแสวงหาการยอมรับจากสังคมในฐานะของผู้กล้าหาญ ถ้ามีมากไปอาจจะทำอะไรที่เสียงภัยเกินไปได้

21. ปมบิดา (Father complex) คือต้นแบบความเป็นพ่อในจิตใต้สำนึกที่จะส่งผลทั้งด้านบวก "ชื่นชอบ" และด้านลบ "ไม่ไว้ใจ ขาดความมั่นคง" ให้กับพฤติกรรมของลูก ๆ ในอนาคต ส่วนการยึดติดในมารดาเรียกว่า ปมมารดา (Mother complex)

22. ปมแห่งการด้อยกว่า/ปมด้อย (inferiority complex) คือภาวะการขาดการนับถือตนเอง หรือเซลฟ์ เอสตีม ต่ำ low self  esteem ทำให้กลายเป็นขาดความมั่นใจในตนเอง ริษยาผู้อื่น หรือทำให้กลายเป็นเหยื่อรับความรุ่นแรงของพวกชอบใช้ความรุนแรง ให้ผู้อื่นทำร้ายถึงตาย หรือกรณีที่กลับด้านกลายเป็นว่าความเกลียดชังตนเองผลักดันให้กลายเป็นผู้ใช้ความรุ่นแรง เพื่อลงโทษ หรือทำร้ายเหยื่อผู้เป็นเสมือนการระบายความเกลียดที่มีต่อตนเองกับผู้อื่น ศพ หรือสัตว์เลี้ยงแทน เพราะไม่กล้าทำร้ายตนเอง ปมแบบนี้พบได้ทั้งในคนทั่วไปและฆาตกรต่อเนื่อง

💀💀💀💀💀💀